Velika igra

[Zaz_pi]

Obecao sam da cu zapoceti ovu temu. Moja prica o Velikoj igri ce se dobrim delom zasnivati na knjizi Pitera Hopkirka-The Great Game: the Struggle for Empire in Central Asia, 1990. Hopkirk je radio na ITN a zatim 20 godina u Timesu, uglavnom kao specijalista za Aziju. Proputovao je licno veci deo Azije, ukljucujuci i SSSR. U nekim zemljama je bio uhapsen, otet od strane islamista itd. Napisao je sest knjiga, od toga tri poslednje se ticu Velike igre.Izvori:

ACKNOWLEDGEMENTSMany years ago, when a subaltern of 19, I read Fitzroy Maclean’s classic work of Central Asian travel, Eastern Approaches. This heady tale of high adventure and politics, set in the Caucasus and Turkestan during the darkest years of Stalinist rule, had a powerful effect on me, and no doubt on many others. From that moment onwards I devoured everything I could lay hands on dealing with Central Asia, and as soon as it was opened to foreigners I began to travel there. Thus, if only indirectly, Sir Fitzroy is partly responsible – some might say to blame – for the six books, including this latest one, which I have myself written on Central Asia. I therefore owe him a considerable debt of gratitude for first setting my footsteps in the direction of Tbilisi and Tashkent, Kashgar and Khotan. No finer book than Eastern Approaches has yet been written about Central Asia, and even today I cannot pick it up without a frisson of excitement. But in piecing together this narrative, my overriding debt must be to those remarkable individuals who took part in the Great Game and who left accounts of their adventures and misadventures among the deserts and mountains. These provide most of the drama of this tale, and without them it could never have been told in this form. There exist biographies of a number of individual players, and these too have proved valuable. For the political and diplomatic background to the struggle I have made full use of the latest scholarship by specialist historians of the period, to whom I am greatly indebted. I must also thank the staff of the India Office Library and Records for making available to me numerous records and other material from that vast repository of British imperial history.

[Zaz_pi]

Posle uvoda da kazem neke stvari vezane za temu. Jedina konstanta Velike igre koja traje vise od dva veka je Rusija. Na Zapadu bi se pojavljivali Francuzi, Nemci, dugo vremena je Britanija bila glavni igrac(zato je veliki deo price posvecen odnosima Rusija-Britanija) i na kraju SAD. Na Istoku se sada pojavljuje Kina. Ali jedina stalna konstanta je Rusija.Zato cu krenuti od nje.Rusija, najveca zemlja na Svetu, da bi se razumela mora se otici u istoriju. Mnoge pojave u Rusiji koje se desavaju danas, ili bliskoj proslosti, imaju dubok koren u istoriji Rusije. Primera radi tako cesta skolnost na Zapadu da kazu kako Rusi uvek naginju autoritarnosti.Rusija pocinje svoj razvoj tamo negde oko Novgorodske oblasti danas, sredinom IX veka. Novgorod Rus ce odigrati veliku ulogu u istoriji Rusije ali ce i platiti puno. Inace, Novgorodska oblast nikada u potpunosti nije pala pod stranu vojsku. Moglo bi se reci potpuna Rusija. Iz Novgoroda ce Oleg krenuti prema Kijevu, gde ce biti stvorena mocna Kiev Rus drzava, gde ce Rusi primiti pismo, gde ce primiti Hriscanstvo. Ali Kiev Rus je bila samo jedna oblast od dosta knezevina koje ce tek kasnije postati Rusija. Drugim recima Rusija je bila vrlo decentralizovana drzava. Tu je bio Novgorod, koji je cak postati Republika sa nekom vrstom izbora, Rostov(ne na Donu)-Suzdal, Jaroslav, Smolensk, Polock, Republika Pskov. Ovo je period do XIII veka. Kao sto vidite, Moskve tu nema. Moskva je nebitna selendra. Mnoge ova knjzevstva i republike su smatrale medju najbogatim u Evropi. To narocito vazi za Republiku Novgorod, veliku ekonomsku moc je dobijao od trgovine. Put svile iz Kine se na Severozapadu zavrsavao bas u Novgorodu. Sa druge strane Novgorod je bio ukljucen u cuveni trgovacki Hanzeatski savez, koji se trgovacki protezao od Londona, Kelna, Hamburga, Briza, Libeka, Bergena, Gdanjska, Rige i zavrsavao se u Novgorodu. A, onda sledi prva velika invazija na Ruske zemlje-Mongolske horde u XIII veku koje ce pokoriti veliki deo ruskih zemalja, na jugu sve, unistiti do temelja Kiev Rus, ubiti veliki broj ljudi, veliki deo poslati u roblje. Prica se da su preko reka Mongoli pravili mostove od Rusa. Taj period ce u istoriji Rusije ostati zabelezen kao Vek tisine. Kada Rusi masovno beze prema severu, npr. Novgorodu. Novgorod nece dirati Mongoli, Novgorod ce placati porez ali nece biti unisten od Mongola. Mongoli nece ni uci u njega. Ali ce Nemci, Svedjani i Danci nekoliko puta u XIII veku pokusati unistiti Novgorod i tu ce izgubiti. Cuvena bitka na ledu 1242 u kojoj ce se proslaviti cuveni Aleksandar Nevski koji ce pobediti, do tada, nepobedive Tevtonske vitezove. Ovaj dogadjaj ce imati veliku ulogu u istoriji filma, cuveni film Sergeja Ajzenstajna-Aleksandar Nevski ce govoriti bas o ovome i danas se smatra vrhuncem filmske umetnosti(narocito propagande) sa sve fenomenalnom muzikom Prokofijeva.http://www.youtube.com/watch?v=5F6e9mI1bGUMedjutim, nisu svi patili pod Mongolima. Neki su i iskoristili Mongole za svoj rast. U pitanju je Moskva, selendra koja ce se ulizivanjem Mongolima izdici na vrh i postati vodeca Ruska oblast. Mongoli nisu videli sta se desava, sto ce Mongoli u celini platiti skupo, preskupo, placaju i dalje.Veliko Vojvodstvo Moskva, nekada deo Suzdala, ce jacati a onda se desiti kljucni trenutak Ruske istorije: 8. septembar 1380. duplo slabije Ruske jedinice ce poraziti 100 000 Mongola(u savezu sa Djenovom) i to je trenutak kada pocinje da se gradi jedinstvena, centralizovana, Ruska drzava. Ali ne samo to, to je trenutak kada krece velika Ruska ekspanzija. Prvo tako sto Moskovsko vojvodstvo unistava sve konkurente, ukljucujuci i Novogorod, kojeg spaljuje.Osveta Rusa prema Mongolima ce biti izuzetno surova. Slomice dva od tri kaganata: Kazanj i Astrahan. Krim ce opstati zato sto ce ga stiti drugi mongolski narod na jugu Crnog mora-Turci. Medjutim, na kraju ce i to Rusi uzeti, videcete kako i ko. Prvi ruski car, Ivan IV Vasiljevic poznatiji kao Ivan Grozni, ce pobiti sve sto se od Mongola moglo naci u ta dva kaganata a onda ce uslediti veliko Rusko osvajanje Sibira, kada ce doci do Tihog okeana.Medjutim, na zapadu Rusije u XVII veku ce doci do velikih potresa zbog smene dinastije sto ce pokusati iskoristiti Poljaci i Litvanci da bi uzeli Rusiju. Poznato u Rusiji kao Vreme smutnje. Nece uspeti u tome ali jesu dosli do Moskve, cak usli u nju. Medjutim, jedinice iz ostalih delova Rusije ce se grupisati i pobediti Poljake i Litvance. Obe ove nacije ce skupo platiti u buducnosti taj napad. Ko hoce da vidi kako se to odigravalo npr. u danasnjoj Ukrajini neka cita Tarasa Buljbu od Gogolja.Elem konacano dolazimo do Romanovih. I tu bih zavrsio prvi deo.edit: Cuvene scene iz filma Aleksandar Nevski:http://www.youtube.com/watch?v=pXr0m7SaGvsFilm je snimljen 1938 i predstavlja propagadni uvod u Drugi sv. rat, uz, moram ponoviti, fenomenalnu muziku Prokofijeva i jos maestralnijeg Ajzenstajna.

Edited November 11, 2012 by Zaz_pi

[Zaz_pi]

Iz ovog uvodnog dela iz Ruske istorije mozda vam bude lakse da razumete neke procese u Rusiji.Romanovi:A, kako drugacije do Petar Veliki?! Posle godina izolacije od Zapada, Petar Veliki se okrece Zapadu. Ali, njegov okret je bio uvek osvajacki u mislima. Naravno da je sakupljao ideje i znanje sa Zapada(ukljucujuci i Britaniju) ali sve je to sluzilo velikom osvajanju. Ali ne samo prema Zapadu, krenuce prema Centralnoj Aziji, a u mislima je bila Indija. I, to je kljuc. Petar ce nalupati Svedjane u Velikom severnom ratu, pa ce osnovati Sankt Peterburg na osvojenim teritorijama, kao novu prestonicu koja ce zadiviti svet. Rusija postaje vazan igrac u evropskoj politici. Medjutim, manje je poznato Petrovo delovanje prema jugu. Doduse, prema Kavkazu se zna ali prema Centralnoj Aziji nije bas poznato.Petar je znao da se na jugu nalazi zlato, resursi, Indija. Ali do Indije se morala proci Centralna Azija.Hivinski kaganat, danas Uzbekistan, sa centrom na reci Oksus(po anticki), danas Amu Darja, najveca reka Centralne Azije. To se moralo proci da bi se uopste razmisljalo o Indiji. Pocetkom XVIII veka pitanje je koliko je Evropljana tamo krocilo. Petar se ipak odlucuje da posalje misiju od 4 000 ljudi. Obecao je Kanu u Hivi da ce mu obezbediti zastitu u unutrasnjim borbama ako Kan da deo zlata Petru. Misiju od 4 000 ljudi je predvodio Princ Aleksandar Bekovic. Sa 100 malih brodova se uputio ali se put iskomplikovao i oni su kasnili na dogovoreni sastanak. Ipak, uspeli su da dodju posle dva meseca kroz pustinju u sred leta. Kada su dosli nadomak prestonice Rusi salju izvidnicu sa darovima Kanu. Kan prihvata Ruse, sve je izgledalo prijateljski. Kan daje predlog da se Rusi razmeste u vise razlicitih delova prestonice. Tokom noci ce nastati klanica, bice ubijeni skoro svi Rusi ukljucujuci i Bekovica. Bice postedjen manji deo zbog lokalnog svestenika koji je rekao Kanu da ne ubije sve jer ipak je to uradjeno na prevaru. Kan je imao nevidjenu srecu posto Petar nije mogao da posalje jedinice za osvetu zbog rata sa Svedjanima i Turcima. Ali, to nikada Rusi nisu zaboravili i od tada imaju podrozriv stav(najblaze receno) prema Centralno-azijiskiim narodima.Medjutim, ono sto se Petar na samrti reci, vise u mitu, ce biti koren anti-ruske propagande u Britaniji:

From his death bed, it was said, he had secretly commanded his heirs and successors to pursue what he believed to be Russia’s historical destiny – the domination of the world. Possession of India and Constantinople were the twin keys to this, and he urged them not to rest until both were firmly in Russian hands.

Nikada nijedan zvanicni dokument nije potvrdio ove reci.Medjutim, jedan drugi ruski monarh ce se kretati barem delimicno u tom pravcu. Sto nema veze sa Petrom.Ta prica sledi, ali neki drugi put.

[Mil@n]

Možda da na početku uvodnog posta napišeš neki siže šta je to velika igra, pa da ljudi znaju da li da čitaju dalje ili ne, ipak ima dosta teksta, a cenim da 82,3% forumaša čita tolike tekstove samo kada ima dobar razlog za tako nešto. :)

[Zaz_pi]

Možda da na početku uvodnog posta napišeš neki siže šta je to velika igra, pa da ljudi znaju da li da čitaju dalje ili ne, ipak ima dosta teksta, a cenim da 82,3% forumaša čita tolike tekstove samo kada ima dobar razlog za tako nešto. :)

U pitanju je borba, pre svega, Britanije i Rusije oko dominacije nad Centralnom Azijom, Tibetom, Indijom a onda ultimativnom i Svetom. Jer je Indija bila "zlatna koka" Britanske imperije. Svi stereotipi, propaganda koji traju do danasnjeg dana imaju korene u toj prici. U tu pricu je ukljucena i Srbija posredno. Hladni rat je nastavak te price.

[Skyhighatrist]

Bravo za temu.

[Mil@n]

U pitanju je borba, pre svega, Britanije i Rusije oko dominacije nad Centralnom Azijom, Tibetom, Indijom a onda ultimativnom i Svetom. Jer je Indija bila "zlatna koka" Britanske imperije. Svi stereotipi, propaganda koji traju do danasnjeg dana imaju korene u toj prici. U tu pricu je ukljucena i Srbija posredno. Hladni rat je nastavak te price.

Stekao sam sliku posle par pročitanih redova, ali sam ostavio sve za sutra, jer me čeka tipa 15 radnih sati pa lagano...

[MancMellow]

Heh :) pa dobro, šta je bio okidač za TGG, od kad do kad je trajala u klasičnom smislu, čime je "omeđena" i zašto. Ko ju je "krstio", ko su najpoznatiji nosioci i propagatori. Malo više u uvodnom postu ne bi bilo na odmet. Ovo što si gore napisao je više sama Rusija, onako probrano, teško ćemo iz toga zaključiti odakle je Britancima palo na pamet da im je Rusija glavni rival (posebno kad je reč o prilazu Indijskom potkontinentu) :) mislim, sve to piše kod Hopkirka.p.s. jel si ovo ti napisao ili preveo ili kopipejstovao odnekud?p.p.s. produžavanje TGG do danas je malo osetljiva stvar. Prvo, nisu baš isti akteri, drugo, ako se napusti klasična definicija i kažemo da je to bitka velikih sila oko dominacije u C.Aziji onda moramo uzeti u obzir i kineske radnje u Tibetu jer je i to deo C.Azije. Treće, malo je nesavremeno posmatrati regionalne države i političke faktore samo kao puki objekt velikih sila, posebno ako ćemo celu temu vući do danas.

Edited November 11, 2012 by MancMellow

[Roger Sanchez]

Samo da ispravim zazija, turci nisu mongolski narod. Možda je mislio nomadski narod (mada su do tada Osmanli turci već odavno to prestali biti)?Problematiku nasilnog & senzacionalističkog navlačenja TGG isto gledam sa Mancovljevskom skepsom. Vladimirovič se ne prije nekoliko mjeseci zajebavao kako NATO (agresori™) obavljaju odličan poso u Afghanistanu (ne u vašem stanu) kojeg bi neko ionako morao obavljat ( pa bolje da to rade anglosaksonci, bolje stoje s guns & butterom). Kako li to upada u TGG koncept? Državni razlog za War on Terror s jedne strane i Sferu Ruskog Utjecaja na SSSR Granicama digod je moguće s druge strane je isti - ne predavati stečene pozicije bez borbe i ne ispasti slab pred Narodom. Patriotski narod ne želi pokazivati slabost dok ga jači ili izdržljiviji ne izbubeta pa mu bude dosta.Što će biti s Iranom, to ćemo vidjeti. Nuklearne Saude vjerojatno. I Izraelce u hladnom znoju.

[porucnik vasic]

U pitanju je borba, pre svega, Britanije i Rusije oko dominacije nad Centralnom Azijom, Tibetom, Indijom a onda ultimativnom i Svetom. Jer je Indija bila "zlatna koka" Britanske imperije. Svi stereotipi, propaganda koji traju do danasnjeg dana imaju korene u toj prici. U tu pricu je ukljucena i Srbija posredno. Hladni rat je nastavak te price.

Баш тако. Јако мало о томе се зна у нас, мене занимају руски радови на ову тему. Иначе Киплингов Ким је идеалан увод у причу. ^_^

[Prospero]

ovo je više publicistika ali ima da se nađe na kiosku, pa ko voli ruski nek izvoli

Edited November 13, 2012 by buffalo bill

[Кристофер Лумумбо]

Obecao sam da cu zapoceti ovu temu. Moja prica o Velikoj igri ce se dobrim delom zasnivati na knjizi Pitera Hopkirka-The Great Game: the Struggle for Empire in Central Asia, 1990. Hopkirk je radio na ITN a zatim 20 godina u Timesu, uglavnom kao specijalista za Aziju. Proputovao je licno veci deo Azije, ukljucujuci i SSSR. U nekim zemljama je bio uhapsen, otet od strane islamista itd. Napisao je sest knjiga, od toga tri poslednje se ticu Velike igre.Izvori:

jel moze ovo da se pazari u srbiji?

[Skyhighatrist]

Ja pazario .mobi na Engleskom (imam i .pub), pa ko voli, nek shibne PM.

[Lord Protector]

U pitanju je borba, pre svega, Britanije i Rusije oko dominacije nad Centralnom Azijom, Tibetom, Indijom a onda ultimativnom i Svetom. Jer je Indija bila "zlatna koka" Britanske imperije. Svi stereotipi, propaganda koji traju do danasnjeg dana imaju korene u toj prici. U tu pricu je ukljucena i Srbija posredno. Hladni rat je nastavak te price.

Ono što je Britaniji onomad dalo moć, a posle njenog zenita sadašnjoj jedinoj supersili je gospodarenje svetskim morima i okeanima. Kopno je tu od sekundarne važnosti. Svetska moć se dobija prevashodno na moru, a ne na kopnu. Gospodar svetskih voda postaje gospodar sveta. Britanija je (setiti se samo krimskog rata), a posle nje Amerika uspešno pravila sanitarne kordone tako da se Rusi ne domognu važnih pomorskih tačaka i luka, kao i toplih mora. To je u stvari bila njihova igra. Mare Nostrum je još od starog Rima ključ dominacije. Edited November 13, 2012 by slow

[Prospero]

uuu, oćemo da razvijemo 1 geografski pivot, offshore balancing, rimland i heartland, da kvotujemo spajkmana, mena i makindera? žemo, žemo...